Στη σκιά της προχθεσινής συνόδου κορυφής που έθεσε τη βάση για ακόμα πιο σφιχτή δημοσιονομική πειθαρχία των μελών της ευρωζώνης η τρόικα καταφθάνει στην Ελλάδα. Θα «διαπραγματευτεί» με την κυβέρνηση τους όρους για το νέο δάνειο που θα πάρει η χώρα.
Στόχος των δανειστών είναι να απαιτήσουν δραστικές παρεμβάσεις σε όλα τα κρίσιμα μέτωπα: δραστικές ανατροπές εργασιακών κεκτημένων με αλλαγές στις συλλογικές συμβάσεις και τους βασικούς μισθούς και νέο πλαίσιο για το μη μισθολογικό κόστος (εισφορές εργοδοτών), νέα πακέτα μέτρων τουλάχιστον 7,7 δισ. ευρώ, διεύρυνση στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Παράλληλα, τοποθετούνται επόπτες στα υπουργεία ενώ απαιτείται πολιτική συναίνεση «διαρκείας», ώστε να εξασφαλιστεί η επιβολή των αλλαγών.
Πολύ μεγάλο μέρος των μέτρων είναι προαποφασισμένο και υπογεγραμμένο από την ελληνική κυβέρνηση. Ο λόγος για την 5η αναθεώρηση του μνημονίου για την καταβολή της δόσης των 8 δισ. ευρώ. Υπεγράφη στις 31 Οκτωβρίου και συνοδεύεται από τρισέλιδη επιστολή του υπουργού Οικονομικών Ευάγγ. Βενιζέλου και του διοικητή της ΤτΕ Γ. Προβόπουλου προς την τρόικα, στην οποία μεταξύ άλλων αναφέρουν ότι «είμαστε έτοιμοι να λάβουμε όλα τα διορθωτικά μέτρα που μπορεί να καταστούν κατάλληλα» για να επιτευχθούν οι στόχοι του μνημονίου «καθώς οι συνθήκες αλλάζουν».
Το κείμενο, παρ' όλα αυτά, δεν δόθηκε ποτέ επισήμως στη δημοσιότητα από το υπουργείο Οικονομικών, όπως είχε καθιερωθεί στις 4 προηγούμενες αναθεωρήσεις. Θα αποτελέσει τη βάση για το νέο μνημόνιο, το οποίο, όπως ανέφερε στη σύνοδο κορυφής ο πρωθυπουργός Λουκάς Παπαδήμος, θα συνταχθεί μαζί με την τρόικα και στόχος είναι να ολοκληρωθεί έως τις αρχές του 2012. θα περιλαμβάνει ρητή δέσμευση της κυβέρνησης για το ποια θα είναι τα νέα εισπρακτικά μέτρα αλλά και θα επεκτείνεται χρονικά κατά 6 μήνες έως το τέλος του 2014.
Στο κείμενο διατηρούνται κατά γράμμα όσα περιλάμβανε το προσχέδιο που είχε δημοσιεύσει η «Κ.Ε.» και κατέγραφε νέες παρεμβάσεις στα ειδικά μισθολόγια (δικαστικών, πανεπιστημιακών, στρατιωτικών και σωμάτων ασφαλείας), αλλαγή του καθεστώτος επιστροφής του ΦΠΑ των αγροτών, νέο κύμα εφεδρείας το 2012, κατάργηση του επιδόματος θέρμανσης, νέο ασφαλιστικό, νέες περικοπές στις αμοιβές συμβολαιογράφων, δικηγόρων και μηχανικών.
Περιλαμβάνονται όμως και πρόσθετες αλλαγές, συνθέτοντας τα 5 μέτωπα στα οποία προσδιορίζει πλέον την παρέμβασή της η τρόικα:
1 Αλλαγές στο εργασιακό. Η τρόικα εκτιμά ότι «η αύξηση στον βασικό μισθό κατά 1,6% τον Ιούλιο δεν είναι συμβατή με τις οικονομικές συνθήκες της χώρας και ρισκάρει αύξηση της ανεργίας ειδικά σε όσους έχουν χαμηλά προσόντα». Η κυβέρνηση συμφώνησε ότι εντός του έτους «θα προωθήσει τις συζητήσεις με τους κοινωνικούς εταίρους με στόχο τη σύναψη εθνικής τριμερούς Συμφωνίας συμπεριλαμβανομένων των μισθών, των κατώτερων ημερομισθίων, της Εθνικής Συλλογικής Σύμβασης και το μη μισθολογικό κόστος της εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των εισφορών κοινωνικής ασφάλισης»
2 Ερχονται επίτροποι στο ΓΛΓ για να δώσουν τέλος στις ληξιπρόθεσμες οφειλές που ξεπερνούν τα 6,7 δισ. ευρώ και να συγκρατήσουν τα ελλείμματα που δημιουργούν υπουργεία και φορείς του Δημοσίου. Επίτροποι έρχονται και στον φοροεισπρακτικό μηχανισμό. Στόχος είναι να συγκρατηθεί το έλλειμμα του 2011 και των υπόλοιπων ετών. Αναλόγως θα διαμορφωθεί και το τελικό πακέτο πρόσθετων μέτρων.
3 Νέα μέτρα 7,7 δισ. ευρώ (3,2 δισ. ευρώ το 2013 και 4,5 δισ. ευρώ το 2014) αλλά και παράθυρο για πρόσθετες παρεμβάσεις που θα τεθούν σε εφαρμογή το 2012 για να καλύψουν τις φετινές αστοχίες, αν αυτές θα καλυφθούν. Οι πηγές προέλευσης των πόρων θα καθοριστούν τώρα και να περιληφθούν στο μνημόνιο αλλά τα μέτρα θα θεσπιστούν τον επόμενο Ιούνιο. Θα ανεβάσουν τον συνολικό «λογαριασμό» των μέτρων του μνημονίου στα 61,9 δισ. ευρώ. Στο φορολογικό πεδίο, το μνημόνιο αυξάνει το ποσό που αναζητείται από επιπλέον φόρους το 2012 (σε 5,4 από 4,7 δισ. ευρώ), χωρίς όμως να εξηγείται πώς ενώ το φορολογικό νομοσχέδιο αναβάλλεται ακόμη μια φορά για τον Μάρτιο του 2012. Θα περιλαμβάνει τον νέο Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων, μείωση συντελεστών (φυσικών και νομικών προσώπων, στον ΦΠΑ αλλά και στις εισφορές εργοδοτών) καθώς και πλήρη κατάργηση εξαιρέσεων και φοροαπαλλαγών αλλά και των ειδικών φορολογικών καθεστώτων.
4 Αποκρατικοποιήσεις. Ανέφικτο θεωρεί η 5η αναθεώρηση του μνημονίου το στόχο για τις αποκρατικοποιήσεις, αλλά τον... διατηρεί, προσμένοντας να λάβει έστω 22 δισ. ευρώ έως το 2015 (από τα 50 που επισήμως υπολογίζονται). Αυτό θα γίνει με τον... εμπλουτισμό του προγράμματος.
Η κυβέρνηση δεσμεύθηκε για ολικές ιδιωτικοποιήσεις, δηλαδή για πώληση του συνόλου των μετοχών που κατέχει ακόμη και σε περιπτώσεις (π.χ. ΑΤΕ, λιμάνια, ΕΛΤΑ, ΟΤΕ) που το πρόγραμμα προβλέπει μέχρι σήμερα τη διατήρηση μειοψηφικού πακέτου του Δημοσίου. Δεσμεύθηκε επίσης και για την ένταξη στο πρόγραμμα των εσόδων από την πώληση των μετοχών των τραπεζών που θα κρατικοποιηθούν το 2012, μετέχοντας στο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας.
Αν και ο απώτερος στόχος είναι τα 50 δισ. ευρώ αποκρατικοποιήσεων, εκτιμάται ότι «η Ελλάδα θα χρειαστεί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για να φτάσει αυτό το ποσό, δηλαδή μέχρι το 2020, αντί για το 2015» και ότι «ακόμη και στην περίπτωση αυτή, η Ελλάδαα πρέπει να ιδιωτικοποιήσει περιουσιακά στοιχεία αξίας 2%-2,5% του ΑΕΠ ετησίως, για αρκετά χρόνια, ένα αποτέλεσμα που μόνο σε λίγες χώρες έχει καταστεί εφικτό». Εκτιμά ότι το 2012 θα φέρει τελικά 3,2 δισ. ευρώ και από 4,3 έως 6 δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια.
5 Πολιτική συναίνεση. Η συνοδευτική έκθεση της Κομισιόν που αποτιμά το μνημόνιο προδικάζει ότι το πρόγραμμα δεν θα υλοποιηθεί πλήρως. Εκτιμά ότι «το σενάριο της πλήρους εφαρμογής του προγράμματος δεν είναι πιθανό». Ζητά επίσης πολιτική συναίνεση από όλο τον πολιτικό κόσμο για να γίνουν πράξη τα μέτρα αλλά και για «να συγκρουστεί με τα οργανωμένα συμφέροντα» και κρούει τον κώδωνα ότι νέες καθυστερήσεις «θα καταστρέψουν απλώς πολιτικό κεφάλαιο και θα αυξήσουν την αβεβαιότητα». Στο ίδιο κείμενο, η Κομισιόν εκτιμά ότι «η επιδείνωση της οικονομικής δραστηριότητας θα καταστήσει την πολιτική λήψης αποφάσεων ακόμη πιο πολύπλοκη» και η «συναίνεση σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία θα παραμείνει πιο ουσιαστική και αποφασιστική» από ποτέ, κλείνοντας το μάτι για... μακροημέρευση κυβερνήσεων συνεργασίας.
Η κάθοδος της τρόικας θα συνοδευθεί από τριήμερη επίσκεψη και των δύο άλλων δυνάμεων των... επιτηρητών, της ομάδας του Χορστ Ράιχενμπαχ και του επιτρόπου Γιοχάνες Χαν με στόχο την ενεργοποίηση -έστω πλέον και το 1012 του αναπτυξιακού σκέλους που καθυστερεί επιτείνοντας την ύφεση αλλά και αβγατίζοντας τα πακέτα μέτρων.
