Η Αλέιδα Γκεβάρα ήταν τεσσάρων ετών όταν ο πατέρας της έφυγε από την Κούβα. Ο Ερνέστο «Τσε» Γκεβάρα , θρυλικός επαναστάτης, θεωρητικός του μαρξισμού και δεξί χέρι του Φιντέλ Κάστρο, πήγε στην Αφρική το 1965, δύο χρόνια προτού τον σκοτώσουν στη Βολιβία. Η Αλέιδα τον είδε μόνο άλλη μία φορά, την τελευταία στη ζωή της, όταν γύρισε για λίγο, μεταμφιεσμένος, στην Αβάνα.
Ο Τσε φοβόταν ότι αν η μικρή άρχιζε να μιλάει για την επιστροφή του θα κινδύνευε όλη η οικογένεια. Στο τραπέζι τής είπαν ότι ο καλεσμένος ήταν ένας φίλος του μπαμπά της.
«Εκείνο το βράδυ, μετά το φαγητό, έπεσα και χτύπησα το κεφάλι μου. Πόνεσα και έβαλα τα κλάματα» θυμάται η Αλέιδα. «Ηταν γιατρός, φυσικά, και με φρόντισε, αλλά θυμάμαι ακόμη το πώς με σήκωσε και με αγκάλιασε. Ενιωσα απόλυτη προστασία και τρυφερότητα στην αγκαλιά του. Μετά είπα στη μητέρα μου “νομίζω ότι αυτός ο τύπος με έχει ερωτευθεί”. Εκείνη γέλασε με την παιδική μου αφέλεια. Ημουν μόλις πέντε ετών και δεν γνώριζα ότι ήταν ο πατέρας μου. Καταλάβαινα όμως ότι με αγαπούσε με έναν πολύ ξεχωριστό τρόπο».
Στα 49 της χρόνια σήμερα, η κόρη του Τσε βρέθηκε στη Βρετανία για να συμμετάσχει σε ένα φεστιβάλ για τον πολιτισμό στην Κούβα. Σε συνέντευξη που έδωσε στον «Guardian» κατήγγειλε την εμπορευματοποίηση του ονόματος και της εικόνας του πατέρα της.
Η περίφημη φωτογραφία του Τσε με το βλέμμα στον ορίζοντα, με τα ακατάστατα μαλλιά και τον μπερέ με το κόκκινο αστέρι έχει αναπαραχθεί εκατομμύρια φορές. Σε μπλουζάκια, σε κάθε είδους αναμνηστικά και σε αμέτρητες αφίσες σε κάθε γωνιά του κόσμου. Το πρόσωπό του έχει γίνει σύμβολο της επανάστασης και της δημιουργικής ανατροπής των πραγμάτων.
Δεν ισχύει το ίδιο με τις ιδέες του. «Αν ρωτήσεις κάποιον από τους νεαρούς που φοράνε το μπλουζάκι με τη μορφή του μπαμπά μου ποιος είναι αυτός, οι περισσότεροι θα σου πουν ότι είναι ο Τσε. Δύσκολα όμως θα βρεις κάποιον που να ξέρει για ποια ακριβώς επανάσταση μίλησε και έδωσε τη ζωή του. Οταν όμως συναντώ κάποιον που λέει “θέλω να μοιάσω στον Τσε και να αγωνιστώ ως την τελική νίκη”, τότε νιώθω ευτυχισμένη» λέει.
Με ανάλογη αμφιθυμία αντιμετωπίζει και την προβολή του πατέρα της από το Χόλιγουντ. Τα «Ημερολόγια μοτοσικλέτας» που περιγράφουν τη ζωή και τις ανησυχίες του νεαρού Γκεβάρα ο οποίος διασχίζει τη Λατινική Αμερική και αρνείται να επιστρέψει στην πατρίδα του έχοντας δει από κοντά τη φτώχεια ήταν μια θαυμάσια ταινία, κατά την Αλέιδα. Δεν έχει την ίδια γνώμη για την πιο πρόσφατη τηλεοπτική βιογραφία του Τσε με πρωταγωνιστή τον Μπενίσιο ντελ Τόρο. Λέει ότι την απογοήτευσε. «Ηταν πολύ επιφανειακή, πολύ εμπορική» .
Το πρόσωπο και το πρόγραμμα του Τσε πέρασαν από την Ιστορία στη μυθολογία, και μετά στο εμπόριο.
«Ο χρόνος τον έχει μετατρέψει σε ένα σύμβολο θαυμαστό, και τόσο βολικά νεκρό, της περίφημης δεκαετίας του ΄60, των ουτοπικών ονείρων της... Τον έχουν κάνει ένα είδος Τζίμι Χέντριξ του μαρξισμού, που ρίχτηκε σε μια αποστολή αυτοκτονίας πληρώνοντας το τίμημα... Ο Τσε που αντιπροσώπευσε περισσότερο από κάθε άλλον τη γενιά της δεκαετίας του ΄60έχει γίνει αποδεκτός λέει η Αλέιδα. «Ηταν εύκολο να γίνει αντικείμενο μάρκετινγκ. Αντιπροσωπεύει ένα ιδανικό καθαρότητας, ήταν πνεύμα αδάμαστο, γεμάτος από επαναστατικό ανθρωπισμό, το πρότυπο του έντιμου ανθρώπου που διαρκώς τελειοποιεί την προσωπικότητά του. Μαζί μ΄ αυτά, πέθανε νέος, στα 39 του χρόνια, και ήταν πολύ όμορφος...».
ακόμη και από τους εχθρούς του, τους ιδεολόγους εκείνους που τον πολέμησαν, τον κυνήγησανκαι κατάφεραν τελικά να τον οδηγήσουν στον θάνατο» Για πολλούς το εμπόριο της εικόνας του είναι μια δεύτερη δολοφονία. « Εκείνη που θέλει να τον μετατρέψει σε μια αναχρονιστική και “ουτοπική ηθική”, σε έναν “μύθο” κατάλληλο να γίνει άγαλμα. Ξεχνούν ότι ήταν ένας άνθρωπος που αφιέρωσε τη ζωή του στην πάλη για την επανάσταση αφήνοντας μια παρακαταθήκη καθόλου μυθολογική σε μια ιστορία που εμείς οφείλουμε να την οδηγήσουμε στην ολοκλήρωση» λέει η κόρη του.
Στην Κούβα μπορούμε να λέμε ακόμη «όχι» στις ΗΠΑ
«Γιατί τα ισχυρά κράτη συνεχίζουν να εποφθαλμιούν και να απειλούν την Κούβα;» ρωτάει την Αλέιδα ο «Guardian». «Λόγω του κουβανέζικου λαού. Είμαστε μορφωμένοι και καλλιεργημένοι άνθρωποι και μάλλον από τους ελάχιστους λαούς που λένε “όχι” στις ΗΠΑ».
Αυτό ακριβώς το «όχι» το πληρώνει καθημερινά ο λαός στην Κούβα. Ο εμπορικός αποκλεισμός που επέβαλαν οι ΗΠΑ την επόμενη κιόλας χρονιά από την επικράτηση της επανάστασης του Κάστρο έχει πνίξει το νησί σε ασφυκτικό κλοιό. Η Αλέιδα έχει προσωπική εμπειρία από τις επιπτώσεις αυτού του εμπάργκο. Είναι παιδίατρος και έρχεται αντιμέτωπη με πολλά περιστατικά.
Λέει ότι αν ο πατέρας της επέστρεφε σήμερα στην Κούβα δεν θα την αναγνώριζε. Πολλοί πιστεύουν ότι αν ζούσε ακόμη ο Τσε, ο ιδεολόγος της τιμιότητας με κάθε τίμημα, θα εναντιωνόταν στον δρόμο που ακολούθησε τα τελευταία χρόνια ο Φιντέλ: δολαριοποίηση της οικονομίας, κίνητρα στην ξένη διείσδυση, φιλικές σχέσεις με την πλειονότητα των λατινοαμερικανών προέδρων, αποδοχή της πρώτης επίσκεψης του Πάπα στο νησί. Μιλώντας για την ανθρώπινη πλευρά του πατέρα της, επιμένει στο στοιχείο της αγάπης. «Ηξερε να αγαπά και αυτό ήταν ό,τι πιο όμορφο είχε. Για να είναι κάποιος σωστός επαναστάτης πρέπει να είναι ρομαντικός. Η ικανότητά του να δίνεται για το καλό των άλλων ήταν η βάση των πεποιθήσεών του. Αν μπορούσαμε να ακολουθήσουμε το παράδειγμά του, τότε ο κόσμος θα ήταν πολύ πιο όμορφος» λέει η Αλέιδα Γκεβάρα.
ΕΙΡΗΝΗ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ
Πηγή: ΤΟ ΒΗΜΑ
25 Ιουλ 2009
«Η επανάσταση δεν είναι μάρκετινγκ»
